KEF Reference 203/2

Met de frequentie balans en bedradingopstelling eindelijk naar tevredenheid, leunde ik achterover om te luisteren -- of beter gezegd, om om de paar minuten omhoog te springen en iets anders opzetten om te kijken hoe een ander stuk muziek zou klinken. Het initiële verschil tussen mijn Triangle Stratos Australes en de KEF Reference 203/2 was best wel opvallend. Één ding, maar eentje die ik eigenlijk wel verwacht had, was dat de soundstage van de KEF echt heel stabiel was. Ik was me er niet echt bewust van hoe veel de soundstage van de Triangles veranderde totdat hij stopte met veranderen bij de KEFs. De verschillen waren niet dramatisch, maar ik werd me er bewust van dat wanneer je luistert naar afbeelding van het geluid definiërende frequenties, verdeeld tussen een tweeter en een midrange met centers 6.5" van elkaar af, dat de afbeelding lichtjes wiebelt of vervaagt. Maar met de KEF, wiens tweeter dezelfde center heeft als zijn midrange, was er geen wiebelen, geen vervaging. Alles was precies goed waar het was, en dat bleef ook zo.

Het niveau van detail dat door de twee modellen werd overgebracht was ook merkbaar anders. Zover ik weet was mijn generatie van Triangles de laatste die voornamelijk door menselijk luisteren werd ontworpen; de latere versies van hun drivers profiteerden van computer modelleren. Maar KEF is al decennia bezig met drivers via de computer te modelleren. De drivers in de 203/2 leken frisser, en beter in staat om de uitersten van de muziek te vinden. Na het spelen van de eerste twee nummers van één van zijn favoriete test CDs, de Blade Runner soundtrack [CD, Atlantic 82623], was mijn vriend Larry (ook een audioliefhebber) opgewonden op een manier waarop ik hem maar zelden gezien had. "Hoeveel kosten deze?" vroeg hij. "$8000 per paar", antwoordde ik, en hij sprong bijna van de bank af. "Ze klinken veel beter dan ze voor die prijs horen ze doen. Je kan je Triangles verkopen, toch?" Ik begon een samenzwering te vermoeden...

Ik kan mezelf er niet van weerhouden te denken dat de stijfheid van de kast van de KEF hier ook een verschil maakt. De Triangle is groot en blokkerig, met vlakke muren; hij is zwaarder dan de KEF, maar de muren van de KEF zijn gebogen, en wegens die geometrie is er een natuurlijke stijfheid. Toen ik mijn hand tegen de zijkant van de Triangle hield, kon ik elke belangrijke basnoot voelen; op de KER voelde ik af en toe iets, maar niet zo vaak en niet zo veel. Er waren minder kast resonanties om het geluid in mijn luisterkamer te verstoren.

De grote mate van detail van de 203/2s ging helemaal tot de onderkant van het frequentiebereik van de luidspreker. Zoals verwacht van de specificaties van de twee luidsprekers, ging de KEF niet zo laag als de Triangle, en dit maakte een verschil in de impact van muziek met dramatische baslijnen. De prestaties op Loreena McKennitt's An Ancient Muse [CD, Verve B000792002] en Carlo Santana's Supernatural [CD, Arista 19080] voelden groter en 'rockten' wat harden door de Triangles. Maar de KEF articuleerde de verschillen tussen instrumenten beter en liet me meer van de complexiteit van de muziek horen. Mijn bezorgdheid dat de nabijheid van de port bij de bass drivers misschien de helderheid van de bas kon verstoren bleek ongegrond.

De midrange was even gedetailleerd en complex, iets meer scheiding tussen de instrumenten onthulled. Dit was het deel van het frequentiespectrum dat het meest profiteerde van direct via de luidspreker kabels gevoed te worden, wat iets zegt over het vermogen van de 203/2s midrange driver om detail door te geven: Geef het een goed signaal, en de midrange zal het naar je oren overbrengen. Zijn integratie met de treble was ook uistekend, en niet alleen vanwege de geometrie die ze gemeen hadden. De crossover leverde een uitstekende prestatie met de transitie van midrange naar tweeter.

De treble van KEF's titanium tweeter was goed, maar niet helemaal gelijk aan de prestaties die ik op de lagere frequenties had gehoord. Met de Uni Balance knoppen goed afgesteld, was het van vergelijkbare volume en extensie als de Triangle. Maar het produceerde niet zo een schoon geluid, misschien omdat het werd bedekt door een niet verwijderbaar metalen scherm. "[Het scherm is] er voor twee redenen" zei Richard Colburn, Business Unit Manager voor KEF Reference. "Één is om steun te geven aan dispersie op de hoogste frequenties (hij kan tot 40kHz), en de andere is meer praktisch; om hem in de winkel van porrende vingers te beschermen.

Het resultaat was, voor welke reden dan ook, een iets minder schoon treble geluid van de 203/2. Ik hoorde dit met vrouwenstemmen, zoals Eva Cassidy die "Autumn Leaves" op Live at Blues Alley [CD, Blix Street 410046] zingt, alsook met violen en koperen blaasinstrumenten. Een korte A/B test die dit duidelijk onthulde was de trompetsolo beginnende op 1:53 in de opname van Pines Near a Catacomb, van Respighi's The Pines of Rome, uitgevoerd door Jesús Lopez-Cobos en the Cincinnati Symphony [CD, Telarc CD-80505]. Gespeeld aan de achterkant van het orkest en een stuk van de microfoon vandaan, had de trompet door de Triangles de harde maar warme ondertonen van koper en klonken ze etherisch, Rome's adellijke verleden oproepend. Het klonk nog steeds indrukwekkend door de KEF tweeter, maar het leek een beetje zwaarder en meer aardgebonden.

Wat mij aanvankelijk het meest bezorgde over de KEF was echter hoe akoestische klankkleuren klonken. Wat ik echter in mijn eerste luister sessies hoorde (blijf aub lezen: dit is niet het einde van het verhaal) waren de scherpe randjes en felheid in veel opnames van orkest- en kamermuziek. Dit was deels te wijten aan de manier waarop de hoge tonen werden overgebracht, maar ook, zo leek het mij, vanwege de manier waarop de midrange en midbass frequenties werden behandeld. Vergeleken met de Triangles klonken snaarinstrumenten minder houtig en weerklinkend door de KEFs, en de hoogste tonen klonken grover en waren moeilijker om voor langere periodes naar te luisteren.

Larry, die via de KEFs met mij meeluisterde  naar het derde deel van Tchaikovsky´s Violin Concerto, uitgevoerd door Maxim Vengerof met Claudio Abbado en de Berlin Philharmonic [CD, Teldec 90881], was een beetje geschokt. "Dat is...gewoon...verkeerd" zei hij. "Ik had nooit gedacht dat er zo'n verschil kon zitten tussen verschillende soorten muziek. Hoe konden ze nou zo goed overweg met de details en geluiden in Blade Runner en niet met dit?" Ik was net zo verbaasd. Ik had nooit eerder de prestaties van een luidspreker zo horen veranderen wanneer ik een ander type muziek opzette.  

Nadat Larry weggegaan was, heb ik een paar dingen iotgeprobeerd. Ik paste eerst de Uni Balance knoppen aan om de treble nadruk wat lager te zetten. Dit hielp enigszins, maar het fundamentele probleem was er nog steeds, het was alleen wat zachter geworden. Ik wisselde ook de kabels op mijn CD speler van de ESP Essence Reference naar de Legenburg Hermes, wat het een warmer geluid gaf. En ik speelde wat met de vibratiebeheersing apparaten die ik onder mijn componenten heb geplaatst, hun effect wat zachter makend. Geen één van deze aanpassingen maakte het geluid van akoestische instrumenten door de KEF 203/2s bevredigend.

Ik was eindelijk in staat om het probleem te identificeren door een totale analyse uit te voeren van het pad van het signaal en de 'power cable'. Onbedoeld had ik 'power cables' voor de versterker en 'power conditioner' gebruikt die een niet zo schoon geluid gaven als mijn ESP Essence References. Terugkerende naar de referentie kabels leidde tot een opgeluchte zucht -- de KEF deugden die gemakkelijk te horen waren met minder gevoelige elektronisch muziek waren nu ook hoorbaar met akoestische muziek. De klankkleuren waren heel vergelijkbaar met die van de Triangle, en het geluid was veel gedetailleerder. De 203/2 waren nog steeds een beetje fel,  maar de scherpe randjes waren weg, en ze waren veel gemakkelijker en leuker om naar te luisteren.

Ik schrijf zoveel over de klankkleuren en power cables om een punt te maken: De KEF Reference 203/2 is veel gevoeliger voor upstream onderdelen zoals kabels dan veel andere luidsprekers. Zowel de Triangle als de Salk Sound Veracity HT3 luidsprekers (de laatste heb ik eventjes gebruikt voor vergelijkingen) waren veel meer vergevingsgezind met precies dezelfde kabels die mij gestoord hadden met de KEF. Als de KEF's niveau van detail, integratie, goed gefocuste soundstage, en knappe fysionomie jou aanspreken, dan moet je ook bereid zijn om je kabels te veranderen (of misschien te upgraden), en misschien zelfs andere elektronica, om hun zo goed als ze kunnen te laten zingen.

Conclusie

De KEF Reference 203/2 is een opmerkelijke en werkelijk prachtige luidspreker. Als het product van een lange traditie van innovatieve technologische ontwikkeling biedt hij een uitstekende transparantie en is hij voortreffelijk in het weergeven van detail. De bas extensie is geschikt voor alles behalve de meest baszware muziek. Alhoewel zijn prestaties gevoelig zijn voor upstream kabels en andere componenten, zijn ze een indrukwekkende luidspreker wanneer ze eenmaal goed en wel aangesloten zijn. Zijn flexibiliteit om zich aan de akoestiek van een kamer aan te passen en de mogelijkheid om hem te triwiren zorgen ervoor dat hij zich zeer makkelijk aan verschillende situaties kan aanpassen.

Laat niemand zeggen dat de Britten geen stijl hebben. Als ik niet al een veelbetekenende relatie had met een Franse luidspreker, zou ik zeker verleid zijn.

 Prijs 7.000 € set